7 بیماری تنفسی نیازمند اکسیژن ساز

امروزه به دلیل وجود انواع آلاینده ها و صنایع گوناگون بیماری های نو ظهوری در جوامع پدیدار شده است. یکی از این بیماری ها از نوع تنفسی است که امروزه به خصوص در جوامع صنعتی بسیار بیشتر است. دستگاه های اکسیژن ساز یکی از تجهیزاتی است که برای کمک به بیماران از آنها استفاده می شود. در این مقاله سعی شده تا 7 بیماری تنفسی نیازمند اکسیژن ساز مورد بررسی قرار گیرد تا بیشتر با نیاز روز افزون جوامع به این تجهیزات آشنا شویم.

به لطف پیشرفت های بزرگ تکنولوژی در حوزه علم پزشکی، امروزه دستگاه های اکسیژن ساز کوچک ، بی صدا و با کمترین وزن ممکن ساخته می شوند، در حالی که همچنان دارای نهایت انطباق و کارایی بسیار بالایی با زندگی مدرن امروزی می باشند. دستگاه های قدیمی حجیم و سنگین بودند و برای بیمارانی که در سفر یا خارج از خانه به اکسیژن درمانی نیاز داشتند استفاده از این وسایل بسیار دشوار بود.

امروزه، بیماران می‌توانند از میان دستگاه های ثابت خانگی و دستگاه های قابل حمل (POC) مدل مورد نیاز خود را انتخاب کنند. دستگاه های جدید امکان استفاده در منزل و در محل کار را دارند. حتی در بعضی از مدل ها امکان استفاده در حال حرکت نیز فراهم شده است.

قبل از هر چیز لازم است در مورد اکسیژن خون و برخی موارد مرتبط کمی اطلاعات کسب کنیم که در ادامه به آن می پردازیم:

گلبول های قرمز خون وظیفه حمل اکسیژن در سرتاسر بدن را دارند که میزان اکسیژن خون نشان می دهد چه میزان اکسیژن در بدن در حال جابجایی است. حفظ تعادل در میزان غلظت اکسیژن در خون برای سلامت بدن بسیار حیاتی است.

سطح اکسیژن خون در افراد سالم باید بین 80 تا 100 میلی متر جیوه باشد که این مقدار در حالتی که با دستگاه پالس اکسی متر اندازه گیری شود باید بالای 95 درصد باشد. البته این اعداد با توجه به سوابق بیماری و شرایط شخص و با تشخیص پزشک ممکن است متفاوت باشد.

اکثر افراد نیازی به بررسی و نظارت بر میزان سطح اکسیژن خون خود ندارند. در واقع در صورت مراجعه به پزشک نیز اکسیژن خون اندازه گیری نمی شود و تنها زمانی که شخص دارای بیماری زمینه ای باشد و یا با تشخیص پزشک نیاز به بررسی مداوم سطح اکسیژن باشد، باید اقدام به اندازه گیری کرد.

با این حال در برخی افراد نیاز به بررسی و نظارت مداوم سطح اکسیژن خون می باشد. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا با 7 مورد از این بیماری ها آشنا شوید که با استفاده از دستگاه اکسیژن ساز می توان به درمان آن بسیار کمک کرد.

چگونه می توان اکسیژن خون را اندازه گیری کرد؟

سطح اکسیژن خون به دو روش قابل اندازه گیری است:

آزمایش خون  (ABG)

در این روش پزشک با گرفتن نمونه خون از شخص اکسیژن خون را اندازه گیری می کند. همچنین پزشک با گرفتن نمونه خون می تواند سطح سایر گازهای موجود در خون مانند اسید ها، بازها و یا PH را اندازه گیری کند.

برای اندازه گیری ABG پزشک از شریان اقدام به خون گیری می کند. شریان دارای نبض و اکسیژن می باشد. این آزمایش بسیار دقیق است اما به عنوان یک روش تهاجمی شناخته می شود که نیاز به استفاده از سرنگ و .. می باشد. 

معمولا این خون گیری از شریان های بالای مچ دست انجام  می گیرد چون دسترسی به آن راحت تر است و به سادگی شریان ها قابل احساس است. اما به دلیل اینکه شریان ها کمی در عمق قرار دارند انجام خون گیری کمی با درد همراه خواهد بود.

پالس اکسی متر

پالس اکسی متر دستگاهی غیر تهاجمی است که می توان آن را روی انگشت دست ، پا یا لاله گوش نصب کرد و با ارسال امواج مادون قرمز به مویرگ ها و سنجش بازتاب آن ها میزان اکسیژن خون را تعیین کرد.

این آزمایش دقت کمتری دارد و معمولا با خطای حدود 2 درصد همراه است. اما برای پزشکان به دلیل سهولت در بکارگیری و دسترسی سریع بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

به دلیل استفاده از نور مادون قرمز در صورت وجود لاک روی ناخن ها و هر گونه کثیفی در محل استفاده از دستگاه ممکن است میزان قرائت با خطا مواجه شده و یا امکان نمایش وجود نداشته باشد. به همین دلیل همیشه توصیه می شود که هنگام استفاده از دستگاه محل به کارگیری دستگاه کاملا تمیز باشد.

پالس اکسی متر به دلیل سادگی و غیر تهاجمی بودن امکان استفاده در هر جا و هر لحظه را فراهم  می کند و هر شخص به تنهایی می تواند از آن استفاده کند.

سطح اکسیژن طبیعی 80 تا 100 میلی لیتر جیوه است که در صورت اندازه گیری با پالس اکسی متر باید این عدد بالای 95 درصد باشد.

سطح اکسیژن خون کمتر از حد طبیعی به عنوان هیپوکسمی نامیده می شود. هیپوکسمی معمولا باعث نگرانی است. هر اندازه میزان اکسیژن کمتر باشد هیپوکسمی شدیدتر است که در صورت عدم رسیدگی می تواند به بافت های بدن و به خصوص بافت مغز آسیب جدی وارد کند.

به طور معمول در صورت کاهش سطح اکسیژن خون به زیر 80 میلی متر جیوه یا 95 درصد باید به پزشک مراجعه کرد.

البته در برخی موارد که شخص دارای بیماری خاص یا مزمن است با تشخیص پزشک مقدار این عدد می تواند متفاوت باشد.

کاهش میزان اکسیژن خون چه تاثیری دارد؟

کاهش سطح اکسیژن خون کمتر از حد طبیعی باعث بروز علائمی در فرد می شود که در صورت عدم توجه می تواند باعث بروز شرایط خطرناک برای شخص شود. برخی از این علائم عبارتند از :

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• گیجی
• سردرد
• ضربان قلب سریع

در صورت کاهش بیش از حد میزان اکسیژن خون امکان مشاهده علائم بیماری سیانوز وجود دارد. علامت مشخصه این بیماری تغییر رنگ ناخن، پوست و غشاهای مخاطی به رنگ آبی است.

سیانوز به عنوان یک وضعیت اورژانسی شناخته شده است که در صورت مشاهده بیمار سریعا باید تحت درمان قرار گرفته شود. در صورت عدم رعایت ، امکان ایجاد نارسایی تنفسی و ایجاد خطر صدمات شدید و یا مرگ برای بیمار وجود دارد.

چگونه سطح اکسیژن خون را افزایش دهیم

راه های مختلفی برای افزایش سطح اکسیژن خون به طور طبیعی و غیر طبیعی ( استفاده از اکسیژن سازها ) وجود دارد.

یکی از راه های طبیعی، انجام تمرینات تنفسی است که می تواند به رساندن اکسیژن تازه به بدن کمک کند. در ادامه دو تمرین تنفس مفید بیمار  برای تنفس بهتر می توان انجام دهد را بررسی می نماییم:

تنفس لب جمع شده: برای انجام این تمرین تنفسی باید تنها از طریق بینی عمل دم را انجام دهید. سپس از طریق دهان و در حالتی که لب هایتان را جمع کرده اید هوای موجود در ریه را بیرون دهید. مدت زمان بازدم باید دو برابر بیشتر از عمل دم طول بکشد.

تنفس شکمی: در این روش ابتدا دست خود را بر روی شکم قرار دهید و سپس از طریق بینی شروع به نفس کشیدن کنید تا جایی که احساس کنید شکم از هوا پر شده است. سپس به آرامی و از طریق دهان اقدام به تخلیه هوای موجود در ریه نمایید. مدت زمان عمل بازدم باید دو برابر زمان عمل دم طول بکشد.

قدم زدن در بیرون منزل و در هوای پاک، ایجاد روشی برای گردش هوای تازه به منزل و یا نگهداری از گیاهان آپارتمانی مناسب نیز می تواند بدون نیاز به اکسیژن ساز به افزایش سطح اکسیژن شما کمک کند.

علاوه بر این با تغییر سبک زندگی مانند ورزش، ترک سیگار، اجتناب از محل های الوده، و داشتن رژیم مناسب می تواند به بهبود عملکرد ریه ها کمک کند.

موارد گفته شده در بالا روش های طبیعی برای بهبود اکسیژن رسانی به بدن بودند. اما برای برخی افراد که دچار بیماری های حاد تنفسی هستند و سطح اکسیژن خون بسیار پایینی دارند روش های فوق کارایی ندارد و نیاز است تا میزان اکسیژن خون به سرعت افزایش یابد. این کار با استفاده از مکمل های خانگی انجام می گیرد .

دستگاه اکسیژن ساز خانگی یکی از این مکمل ها است که برای کمک به افزایش غلظت خون مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این دستگاه حتما باید با دستور پزشک انجام گیرد تا از ایجاد عوارض جلوگیری کند. در ادامه مطلب به روش کارکرد و کاربرد این دستگاه اشاره خواهد شد. همچنین 8 بیماری شایع که این دستگاه برای درمان آن مورد استفاده قرار می گیرد نیز به اختصار بیان خواهد شد.

افزایش غلظت اکسیژن به چه معناست؟

دستگاه اکسیژن ساز نوعی وسیله پزشکی است که برای اکسیژن رسانی به افراد مبتلا به اختلالات تنفسی استفاده می شود. افرادی که غلظت اکسیژن در خون آنها کمتر از حد طبیعی است، معمولاً برای جایگزینی اکسیژن به یک غلیظ کننده اکسیژن نیاز دارند.

اکسیژن سازها هوای اطراف را فیلتر می کنند، آن را با چگالی مورد نیاز فشرده می کنند و سپس اکسیژن خالص استاندارد پزشکی را به سیستم تحویل و با پالس دوز یا سیستم جریان پیوسته به بیمار منتقل می کنند.

همچنین با استفاده از  فیلترهای مخصوص و تجهیزات غربالگری  به حذف نیتروژن از هوا کمک می کند تا از تحویل اکسیژن کاملاً تصفیه شده به بیمار اطمینان حاصل شود. این دستگاه ها بسته به مدل دارای یک رابط کاربری الکترونیکی هستند تا بتوانید سطح غلظت اکسیژن و تنظیمات انتقال اکسیژن را سفارشی سازی کنید. سپس اکسیژن را از طریق کانول بینی یا ماسک مخصوص استنشاق کنید.

به طور کلی خروجی اکسیژن ساز بر حسب LPM (لیتر در دقیقه) اندازه گیری می شود.  پزشک تعیین می کند که به چه سطحی از اکسیژن در زمان ورزش ، استراحت ، خواب و … نیاز دارید.

کاربردها و دلایل استفاده از اکسیژن سازها چیست؟

دلایل زیادی برای استفاده از یک اکسیژن ساز وجود دارد و پزشکان می توانند اکسیژن درمانی را برای شرایط مختلف پزشکی به بیماران خود توصیه کنند. به طور معمول، ریه های شما اکسیژن هوا را جذب می کند و آن را به جریان خون شما منتقل می کند.

اگر اخیرا آزمایش خون یا پالس اکسیمتری برای ارزیابی سطح اشباع اکسیژن خون انجام داده باشید و  مشخص شده باشد که سطح اکسیژن خون شما پایین است، پزشک ممکن است اکسیژن درمانی کوتاه مدت یا طولانی مدت را برای شما تجویز کند.

احتمالاً از خود می‌پرسید که از دستگاه اکسیژن ساز برای چه استفاده می‌شود؟ شرایط حاد معمولاً به اکسیژن درمانی کوتاه مدت نیاز دارند. با این حال، برخی از بیماری های تنفسی یا مزمن نیاز به مکمل اکسیژن طولانی مدت دارند.

در ادامه به بررسی 7 بیماری تنفسی نیازمند اکسیژن ساز می پردازیم.

چند نمونه از شرایط حاد که در آنها نیاز به استفاده از یک اکسیژن ساز برای اکسیژن درمانی کوتاه مدت دارید 

آسم

در این وضعیت راه های هوایی شما ملتهب می شود و شروع به تولید مخاط زیادی می کند که تنفس را سخت تر می کند. در حالی که تعدادی دارو وجود دارد که می‌تواند آسم را درمان و کنترل کند، یک دستگاه اکسیژن ساز می‌تواند سطوح بالایی از اکسیژن را به جریان خون بیمار پمپاژ کند در حالی که بیمار دچار حمله آسم شده یا قبلاً دچار آن شده بوده است.

ذات الریه

عفونتی است که در آن در یک یا هر دو کیسه هوایی ریه دچار التهاب می شود و در بسیاری از موارد ریه از  مایع پر می شود. برای بسیاری از بیماران ذات الریه، اکسیژن درمانی تجویز شده و نتایج بالینی خوبی دیده شده است.

سندرم دیسترس تنفسی (RDS)

یک اختلال تنفسی است که بیشتر نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار می دهد، به ویژه آنهایی که شش هفته یا بیشتر قبل از تاریخ زایمان طبیعی متولد شده اند. نوزادانی که از RDS رنج می برند به اندازه کافی سورفکتانت (مایع پوشش ریه) تولید نمی کنند، که باعث می شود ریه های آنها فرو بریزد و تنفس را برای آنها سخت تر کند. اکسیژن درمانی با استفاده از اکسیژن سازها به پمپاژ اکسیژن به جریان خون و ریه نوزادان برای کاهش عوارض بیشتر کمک می کند.

دیسپلازی برونکوپولمونری ( BPD) 

نوزادانی که از RDS رنج می برند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به BPD هستند. این بیماری یک بیماری شدید ریوی است که نیاز به حمایت تنفسی طولانی مدت دارد.در برخی موارد، پس از جراحی، ممکن است بیمار برای مدت کوتاهی به اکسیژن ساز به جهت تامین اکسیژن کافی برای تسریع بهبود نیاز داشته باشد.

برخی از بیماری های مزمن که نیاز به استفاده طولانی مدت از متمرکز کننده اکسیژن دارند عبارتند از

بیماری مزمن انسدادی ریه(COPD) 

COPD حدود 16 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می دهد ، اما اکسیژن ساز می تواند یک درمان موثر باشد. این بیماران دچار آسیب مزمن ریه می باشند که جذب اکسیژن کافی را برای ریه های آنها دشوار می کند. در نتیجه، ممکن است در تنفس مشکل داشته باشند و اکسیژن درمانی از این طریق  می تواند به درمان آنها کمک کند.

فیبروز کیستیک

این یک نوع بیماری موروثی است و باعث آسیب به دستگاه گوارش و ریه می شود. فیبروز کیستیک یک بیماری نادر است که سلول های بدن مسئول تولید مخاط، عرق و شیره های گوارشی را تحت تاثیر قرار می دهد. این تغییر مایعات باعث ایجاد یک محلول چسبنده و ضخیم تر می شود که مجاری، لوله ها و گذرگاه های فرد آلوده را مسدود می کند. در این موورد استفاده از اکسیژن ساز یه درمان بیماری بسیار کمک می کند.

آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب است که می تواند جدی باشد و باعث شود که تنفس فرد بطور نامنظم انجام شود و در طول خواب به طور پراکنده متوقف و شروع شود. معمولاً درمان این وضعیت ، فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) ، کاهش وزن و ورزش بدنی است، اگرچه برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است اکسیژن درمانی نیاز داشته باشند که اکسیژن ساز خانگی می تواند کمک فراوانی به این بیماران کند.

کاربردها و دلایل استفاده از اکسیژن ساز چیست؟

اکسیژن ساز ها را به عنوان یک تهویه مطبوع پنجره ای در نظر بگیرید که هوا را وارد می کند، آن را تغییر می دهد و آن را به شکل دیگری تحویل می دهد. این دستگاه هوا را برای استفاده توسط افرادی که به دلیل سطوح پایین اکسیژن در خونشان به اکسیژن درمانی نیاز دارند، تصفیه می کند.

مکانیزم کار اکسیژن ساز به این صورت است که :

فشرده سازی هوا به عنوان مکانیزم خنک کننده از داغ شدن بیش از حد اکسیژن ساز جلوگیری می کند.

گرفتن هوا از محیط اطراف

استفاده از رابط الکترونیکی برای تنظیمات خروجی هوا

حذف نیتروژن از هوا از طریق بسترهای غربالگری و فیلتر موجود در اکسیژن ساز

رساندن اکسیژن تصفیه شده از طریق ماسک یا کانولای بینی

بیمارانی که در گذشته به اکسیژن درمانی نیاز داشتند عمدتاً به مخازن اکسیژن تحت فشار متکی بودند. اگرچه این مخازن بسیار موثر هستند، اما با توجه به اینکه مصرف کننده بطور مدام مجبور به تعویض و شارژ این کپسول ها است تا اکسیژن مورد نیاز بیمار خود را تامین کند ، نسبتاً ناکارآمد هستند.